देवप्रबोधिनी एकादशीनंतर सर्वत्र तुळशी विवाह आणि लग्नसराईची धामधूम पाहायला मिळते. तुळशी विवाह हा कार्तिक महिन्यातील द्वादशी तिथीपासून ते कार्तिक पौर्णिमेपर्यंत साजरा केला जातो.
देवउठणी एकादशीनंतर लग्नसराईला सुरुवात होते. तुळशी ही श्रीविष्णूला प्रिय आहे. तुळशी विवाह हा वार्षिक उत्सव म्हणून साजरा करतात. कार्तिक महिन्यातील द्वादशी तिथीला तुळशी विवाह करण्याची प्रथा आहे. जाणून घेऊया विवाह मुहूर्त, पूजा साहित्य, पूजा विधी याविषयी
तुळशी विवाह शुभ मुहूर्त
हिंदू पंचांगानुसार एकादशीची तिथी ही ११ नोव्हेंबरला संध्याकाळी ६ वाजून ४६ मिनिटांनी सुरु होईल. तर १२ नोव्हेंबरला संध्याकाळी ४ वाजून ४ मिनिटांनी संपेल. १२ नोव्हेंबरला दुपारी ४:०४ वाजता द्वादशी तिथी सुरू होईल, जी दुसऱ्या दिवशी म्हणजेच १३ नोव्हेंबरला दुपारी १:०१ वाजता संपेल. उदयतिथीमुळे १३ नोव्हेंबरला तुळशी विवाह साजरा होणार आहे. १३ नोव्हेंबर रोजी सायंकाळी ५ वाजून २९ मिनिटांपासून ते ७ वाजून ५३ मिनिटापर्यंत तुळशी विवाहाचा शुभ मुहूर्त असेल.
विवाहाची तयारी
तुळशीचे वृंदावन सारवून स्वच्छ करायला हवे. वृंदावनास रंग लावून त्यावर स्वस्तिक काढा. राधा-दामोदर प्रसनन असें या दिवशी त्यावर लिहीतात. वृंदावनातील तुळशीत चिंचा, आवळे आणि ऊस खोचून ठेवतात. ऊसाला वधूच्या मामाचा मान आहे असे म्हटले जाते. वृंदावनाभोवती मांडव घातला जातो. केळीचे गाभे, आंब्याच्या डहाळ्या, टाळे, फुलांच्या माळा वगैरे लावाव्या. वृंदावनाभोवती सुंदर रांगोळी काढावी.
पूजा साहित्य
हळकुंडे, विड्याची पाने, सुपार्‍या, खोबर्‍याच्या वाट्या, हळदी-कुंकू, इत्यादी पूजा साहित्य. नारळ, पंचा, खण, नैवेद्यासाठी फराळाचे पदार्थ, विवीध फळे, लाह्या, बत्ताशे आदि.
पूजाविधी
“श्रीमन् महागणपतये नमः असा मंत्र म्हणून तुलसीसहित श्रीगोपालकृष्ण प्रीत्यर्थं विवाहोत्सांगध्यानावहनादि षोडशोपचार पूजनं करिष्ये ” असे म्हणून कळस, शंख, घंटा व दीप यांची पूजा करावी.
ध्यान करत खालील श्लोक म्हणावा.
तुळसी पूजन मंत्र-
तुळसी श्रीर्महालक्ष्मीर्विद्याविद्या यशस्विनी।
धर्म्या धर्मानना देवी देवीदेवमन: प्रिया।।
लभते सुतरां भक्तिमन्ते विष्णुपदं लभेत्।
तुळसी भूर्महालक्ष्मी: पद्मिनी श्रीर्हरप्रिया।।
