महाराष्ट्रातील माथेरान हे पर्यटन स्थळ त्याच्या निसर्गरम्य वातावरणासाठी लोकप्रिय आहे. रायगड जिल्ह्यातील हे हिल स्टेशन अर्थात थंड हवेचं ठिकाण केवळ महाराष्ट्रचं नाही तर देशभरातील सर्वात लोकप्रिय ठिकाणांपैकी एक आहे. हिल स्टेशन म्हणून लोकप्रिय असलेलं माथेरान आणखी एका गोष्टीसाठी देशात ओळखलं जातं. माथेरान आशियातील एकमेव ऑटोमोबाईल फ्री हिल स्टेशन आहे. वाहनांना बंदी असलेलं, एकही वाहन नसलेलं हे आशिया खंडातील एकमेव ठिकाण त्याच्या ऑटोमोबाईल फ्री धोरणामुळे यूनिक व्हिलेज ठरतं आहे.
आशियातील एकमेव ऑटोमोबाईल फ्री पर्यटन स्थळ
आल्हाददायक हवामान, निसर्गरम्य दृष्य, मातीचे रस्ते, उंचच उंच झाडं, चहुकडे हिरवळ, टॉय ड्रेन आणि मुख्य म्हणजे प्रदूषणमुक्त अशी माथेरानची खासियत आहे. माथेरानमधला हिरवागार निसर्ग, झाडं, परिसर तसंच नैसर्गिक अधिवास प्रदूषणमुक्त ठेवण्यासाठी एक गोष्ट अतिशय महत्त्वाची ठरत असून पर्यटकांनाही माथेरानमध्ये फिरताना या गोष्टींचं तंतोतंत पालन करावं लागतं. माथेरान हिल स्टेशन ऑटोमोबाईल फ्री अर्थात वाहनमुक्त हिल स्टेशन आहे. माथेरान आशियातील एकमेव ऑटोमोबाईल फ्री पर्यटन स्थळ आहे.
माथेरान सुरु होण्याआधी खाली पायथ्याशी एका पॉईंटवर वाहनं थांबतात, परंतु पुढे हिल स्टेशन सुरू झाल्यानंतर कुठेही वाहन घेऊन फिरता येत नाही. माथेरानला पायी फिरत हे हिल स्टेशन अनुभवता येतं. एखाद्याला चालत फिरणं जमत नसल्यास इथे घोडेस्वारीचा पर्याय आहे. स्थानिक लोक, घोडे चालक घोडेस्वारीद्वारे संपूर्ण माथेरान फिरण्याचा पर्याय आहे.
वाहनमुक्त हिल स्टेशन
माथेरान हे भारतातील एकमेव वाहनमुक्त हिल स्टेशन असल्याने माथेरानचा प्रवास एक खास अॅडव्हेंचर ठरतं. माथेरानला पोहोचण्यासाठी टॉय ट्रेनचा पर्याय आहे. तसंच टॉय ट्रेनने जायचं नसेल तर दस्तुरी नाका इथपर्यंत पर्यटक टॅक्सीने जाऊ शकता. पण दस्तुरी नाका हे वाहनांना जाण्यासाठीचं शेवटचं ठिकाण आहे. यापुढे कोणीही माथेरानला वाहन घेऊ जाऊ शकत नाही. पर्यटकांनी आणलेल्या त्यांच्या दुचाकी किंवा चारचाकी याच नाक्यावर पार्क कराव्या लागतात. त्यानंतर पायी चालत किंवा घोड्यावरुन फिरत पर्यटक या निसर्गरम्य हिल स्टेशनचा आनंद घेऊ शकतात.
वाहनांना बंदी, पर्यावरणीय संरक्षण, संपूर्ण माथेरानमध्ये लाल मातीचे रस्ते
माथेरान सुरू झाल्यानंतर इथे ऑटोमोबाईल अर्थात वाहनांना या निसर्गरम्य पर्यटनस्थळी बंदी असल्याने या भागाचं पर्यावरणीय संरक्षण होण्यास मदत होते. पर्यावरणीय ठिकाणांचं संरक्षण करण्यासाठी तिथे उद्योग, खाणकाम, वाहनांची हालचाल इत्यादींवर निर्बंध असणं आवश्यक असतं, त्यामुळे तिथे पर्यावरणाचं, निसर्गाचं संरक्षण होण्यास मदत होते. महत्त्वाची बाब म्हणजे माथेरानला ऑटोमोबाईल फ्री ही संकल्पना येथील निसर्गासाठी महत्त्वाची ठरते, तसंच माथेरानमधील रस्ते देखील महत्त्वाचे ठरतात. माथेरानमध्ये कुठेही धातूचे रस्ते नाहीत, संपूर्ण माथेरानमध्ये लाल माती असून तिथे लाल मातीचे बनलेले रस्ते आहेत.
