मंकीपॉक्स हा एक दुर्मिळ, झुनोटिक रोग आहे जो पॉक्सविरिडे कुटुंबातील ऑर्थोपॉक्स विषाणूच्या संसर्गामुळे होतो. झुनोटिक रोग हे असे आहेत जे प्राण्यांपासून मानवांमध्ये, मानवाकडून प्राण्यांमध्ये आणि अगदी माणसापासून माणसात संक्रमित होऊ शकतात.
जेव्हा विषाणूचा संसर्ग प्राण्यापासून मानवांमध्ये हस्तांतरित केला जातो तेव्हा त्याला प्राथमिक संक्रमण म्हणून ओळखले जाते आणि जेव्हा संसर्ग मानवाकडून मानवामध्ये हस्तांतरित केला जातो तेव्हा त्याला दुय्यम संक्रमण म्हणून ओळखले जाते. जेव्हा तुम्ही शरीरातील द्रव, रक्त, श्लेष्मल घाव किंवा संक्रमित प्राण्यांच्या त्वचेच्या जखमांच्या संपर्कात असता तेव्हा प्राथमिक संक्रमण होते. दुय्यम संक्रमण सहसा उद्भवते जेव्हा आपण श्वासोच्छवासाच्या स्राव आणि संक्रमित व्यक्तींच्या किंवा व्हायरसने दूषित झालेल्या वस्तूंच्या त्वचेच्या जखमांच्या संपर्कात येतो.
पॉक्सची लक्षणे
मंकीपॉक्स आणि चेचक यांची लक्षणे सारखीच आहेत, तथापि, पूर्वीच्या लक्षणांची तीव्रता नंतरच्या तुलनेत सौम्य आहे. मंकीपॉक्स आणि चेचक यांच्या लक्षणांमधील फरक एवढाच आहे की मंकीपॉक्समधील लिम्फ नोड्स फुगतात ज्यामुळे लिम्फॅडेनोपॅथी होते. निरोगी व्यक्तींमध्ये मंकीपॉक्सची लक्षणे दिसण्यासाठी सुमारे 5 ते 21 दिवस लागू शकतात. हा आजार सुमारे 2-4 आठवडे टिकू शकतो. मंकीपॉक्सच्या सुरुवातीच्या लक्षणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- डोकेदुखी
- ताप
- पाठदुखी
- स्नायू दुखणे
- थंडी वाजते
- सुजलेल्या लिम्फ नोड्स
- थकवा
- ताप आल्यानंतर १-३ दिवसांनी पुरळ उठतात. हे पुरळ अनेकदा तुमच्या चेहऱ्यावर उमटतात आणि नंतर हळूहळू तुमच्या शरीराच्या इतर भागातही पसरतात.
- घसरणीपूर्वी पाच टप्प्यांतून जाणारे घाव देखील विकसित होतात. या टप्प्यांमध्ये मॅक्युल्स, पॅप्युल्स, वेसिकल्स, पस्टुल्स आणि स्कॅब्स यांचा समावेश होतो.
सध्याच्या काळात माकडपॉक्सवर उपचार उपलब्ध नाहीत. चांगली गोष्ट अशी आहे की मंकीपॉक्स हा स्वतःच एक स्वत: ला मर्यादित करणारा रोग आहे, म्हणजेच कोणत्याही उपचार किंवा औषधांची गरज नसताना तो वेळेनुसार बरा होतो. तथापि, लोकसंख्येमध्ये रोगाचा प्रसार नियंत्रित करण्यासाठी विशिष्ट लसींचा वापर केला जातो.
लस
माकडपॉक्सपासून संरक्षण देणारी स्मॉलपॉक्स लस काउपॉक्सचा कारक घटक म्हणजेच पॉक्सव्हायरस वापरून बनवली जाते. हे तिन्ही विषाणू एकाच कुटुंबातील आहेत, पॉक्सव्हायरस, आणि अशा प्रकारे ते एकमेकांशी खूप साम्य आहेत ज्यामुळे एकच लस या विषाणूंपासून संरक्षण देऊ शकते. काउपॉक्स हा गाईचा आजार आहे आणि तो मानवांना संक्रमित करत नाही, म्हणून हा विषाणू मानवांमध्ये वापरणे सुरक्षित आहे. स्मॉलपॉक्स ही विकसित केलेली पहिली लस आहे आणि 1796 मध्ये काउपॉक्स विषाणूचा वापर करण्याची एडवर्ड जेनरची कल्पना होती.
मंकीपॉक्सच्या उपचारादरम्यान दुष्परिणाम
स्मॉलपॉक्सच्या लसीच्या वापराने माकडपॉक्सच्या संसर्गापासून लोकांचे संरक्षण होते. जेव्हा तुम्हाला लस दिली जाते तेव्हा काही साइड इफेक्ट्स उद्भवू शकतात, तथापि या साइड इफेक्ट्सची घटना फार दुर्मिळ आहे. उद्भवू शकणाऱ्या दुष्परिणामांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- हृदय किंवा हृदयाभोवती असलेल्या ऊतींमध्ये सूज येणे
- छातीत दुखणे
- अनियमित किंवा जलद हृदयाचा ठोका
- श्वासोच्छवासाच्या समस्या
- पाठीच्या कण्याला किंवा मेंदूला सूज येणे
- लसीकरण झाल्यास साइटवर बॅक्टेरियाचा संसर्ग
- शरीराच्या इतर भागांमध्ये किंवा इतर लोकांमध्येही विषाणू पसरण्याची शक्यता.
- ॲनाफिलेक्सिस, म्हणजे, तीव्र ऍलर्जीक प्रतिक्रिया
मंकीपॉक्सचा प्रसार आपण कसा रोखू शकतो?
उपचारापेक्षा प्रतिबंध नेहमीच चांगला असतो. त्यामुळे, तुम्हाला संसर्ग झाल्यानंतर उपचाराचा पर्याय शोधण्याऐवजी तुम्ही संसर्ग होऊ नये म्हणून उपाययोजना करणे चांगले. तसेच, मंकीपॉक्स उपचार करण्यायोग्य नसल्यामुळे, संसर्ग टाळण्यासाठी उपाय करणे चांगले आहे. या आजारांचा प्रसार रोखण्यासाठी तुम्ही काही टिप्स फॉलो करू शकता.
- हात स्वच्छ ठेवा. त्यांना नियमित अंतराने साबण आणि पाण्याने धुवा.
- ज्या ठिकाणी हात धुण्यासाठी पाणी उपलब्ध नाही अशा ठिकाणी सॅनिटायझर वापरा.
- भटक्या, जंगली, आजारी किंवा मृत प्राण्यांच्या जवळ जाणे टाळा कारण मंकीपॉक्स प्राण्यांपासून मानवांमध्ये संक्रमित होऊ शकतो.
- झुडूपाचे मांस खाऊ नका, म्हणजेच वन्य प्राण्यांपासून बनवलेले जेवण.
- ज्यांना मंकीपॉक्सचा संसर्ग झाल्याचा संशय आहे अशा लोकांशी तुमची बिछाना किंवा टॉवेल शेअर करू नका.
- मंकीपॉक्सची लागण झालेल्या लोकांशी जवळचा संपर्क टाळा.
तुम्ही आजारी असलेल्या प्राण्याच्या किंवा मंकीपॉक्सचे निदान झालेल्या दुसऱ्या व्यक्तीच्या जवळ आल्यास तुम्हाला मंकीपॉक्स होऊ शकतो.
