स्टेनोग्राफी हा एक वेगवान आणि संक्षिप्त लिखित पद्धत आहे ज्याचा वापर बोललेल्या शब्दाचा अचूक रेकॉर्ड ठेवण्यासाठी केला जातो. सरकारी कार्यालयीन कामकाज, न्यायालयीन खटल्यांची नोंद, बैठकांचे मिनिट्स आणि पत्रकार परिषदांसाठी स्टेनोग्राफरची मोठी मागणी आहे.
- शैक्षणिक पात्रता– स्टेनोग्राफी कोर्ससाठी किमान 10वी उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे. काही महाविद्यालये 12वी उत्तीर्णांना प्राधान्य देतात.
- कोर्सची स्वरूपे (Types of Courses)–
- डिप्लोमा इन स्टेनोग्राफी (Diploma in Stenography)– हा एक 1-2 वर्षांचा पूर्णवेळ कोर्स आहे. या कोर्समध्ये शॉर्टहँड लिहिण्याचे तंत्र, टायपिंग, इंग्रजी व्याकरण आणि संवाद कौशल्य यांचा समावेश होतो.
- सर्टिफिकेट कोर्स इन स्टेनोग्राफी (Certificate Course in Stenography)– हा एक 3-6 महिन्यांचा दीर्घकालीन कोर्स आहे. हा कोर्स मूलभूत शॉर्टहँड लिहिण्याचे तंत्र आणि टायपिंगवर भर देतो.
स्टेनोग्राफर कोर्स किती महिन्यांचा
- मराठी स्टेनोग्राफी–
- डिप्लोमा: हा 1 वर्षाचा (12 महिन्यांचा) अभ्यासक्रम आहे.
- सर्टिफिकेट: हा 6 महिन्यांचा अभ्यासक्रम आहे.
- इंग्रजी स्टेनोग्राफी–
- डिप्लोमा: हा 2 वर्षाचा (24 महिन्यांचा) अभ्यासक्रम आहे.
- सर्टिफिकेट: हा 1 वर्षाचा (12 महिन्यांचा) अभ्यासक्रम आहे.
तसेच, काही संस्था 3 महिन्यांचे त्वरित स्टेनोग्राफी अभ्यासक्रम देखील देतात. जर तुमच्याकडे आधीच पदवी असेल तर तुम्ही 1 वर्षाचा डिप्लोमा कोर्स करू शकता. जर तुमच्याकडे कोणतीही पदवी नसेल तर तुम्ही 2 वर्षाचा डिप्लोमा कोर्स करू शकता.तुम्हाला सरकारी नोकरी मिळवायची असेल तर तुम्हाला मराठी स्टेनोग्राफीचा डिप्लोमा करणे आवश्यक आहे.
तुम्हाला खाजगी क्षेत्रात काम करायचे असेल तर तुम्ही इंग्रजी स्टेनोग्राफीचा डिप्लोमा करू शकता.1 वर्षाचा डिप्लोमा कोर्स पूर्ण करण्यासाठी तुम्हाला 12 महिने लागतील, तर 2 वर्षाचा डिप्लोमा कोर्स पूर्ण करण्यासाठी तुम्हाला 24 महिने लागतील. तुम्ही तुमच्या वेळेनुसार आणि बजेटनुसार योग्य कोर्स निवडू शकता.
खालील गोष्टी देखील लक्षात ठेवा
- संस्थेची प्रतिष्ठा– तुम्ही मान्यताप्राप्त आणि प्रतिष्ठित संस्थेतून स्टेनोग्राफी कोर्स करा.
- अभ्यासक्रमाची वैशिष्ट्ये– अभ्यासक्रमात काय शिकवले जाते याची खात्री करा. तुम्हाला आवश्यक असलेल्या सर्व कौशल्यांचा समावेश आहे याची खात्री करा.
- शिक्षकांचा अनुभव– शिक्षकांना स्टेनोग्राफीमध्ये चांगला अनुभव आहे याची खात्री करा.
- प्लेसमेंटची सुविधा– संस्था तुम्हाला प्लेसमेंटची सुविधा देते याची खात्री करा.
स्टेनोग्राफी कोर्स घेण्याचे फायदे
- सरकारी कार्यालयीन कामकाजासाठी, न्यायालयीन खटल्यांची नोंद करण्यासाठी, बैठकांची मिनिट्स घेण्यासाठी आणि पत्रकार परिषदांमध्ये नोंदणीसाठी स्टेनोग्राफरची गरज असते.
- त्यामुळे स्टेनोग्राफीचे प्रमाणपत्र असल्यास तुम्हाला सरकारी आणि खाजगी क्षेत्रात रोजगार मिळण्याच्या संधी वाढतात.
- स्टेनोग्राफरचा पगार त्यांच्या अनुभवावर आणि कौशल्यावर अवलंबून असतो. परंतु, सध्याच्या मागणीला लक्षात घेता, स्टेनोग्राफरना बाजारात चांगला पगार मिळतो.
- स्टेनोग्राफी शिकताना तुम्हाला वेगवान शॉर्टहँड लिहिण्याचे तंत्र अवगत होते. यामुळे तुमची लिहिण्याची गती आणि अचूकता वाढते.
- ही वाढलेली क्षमता पुढील शिक्षणातआणि तुमच्या व्यावसायिक कार्यातही उपयुक्त ठरते.
- स्टेनोग्राफी कौशल्य फक्त सरकारी कार्यालय आणि न्यायालय या ठिकाणीच उपयुक्त नाही.
- वृत्तसंस्था, खासगी कंपन्यांचे कार्यालय, शिक्षण संस्था या ठिकाणीही स्टेनोग्राफरची गरज असते. त्यामुळे तुमच्या रोजगार संधी विस्तृत होतात.
